پراګ - د ترکیې چارواکو د ناکامې پوځي کودتا په تور په زرګونه کسان نیولي دي او هغه پوځي اډه یې تړلې چې د امریکا په مشرۍ د اسلامي دولت وسله والې ډلې پر ضد د هوايي بریدونو لپاره کارول کېږي.
د استنبول اتاترک هوايي ډګر پروازونو ته پرانیستل شوی دی او په هېواد کې ژوند عادي حالت ته د ستنېدو په حال کې دی.
په ترکیې کې د پوځ یوې ډلې د جمعې پر ماښام د پوځي کودتا هڅه پیل کړه چې ناکامه شوه. د کودتا پر وخت په تاوتریخوالي او په نښتو کې لږ تر لږه ۲۶۵ کسان وژل شوي دي او له ۱۴۰۰ څخه زیات ژوبل شوي ول.
بلخوا د ترکیې حکومت په کودتا کې د ککړتیا په تور د مشکوکه کسانو نیولو ته دوام ورکړی او د هېواد ګڼ پوځي افسران او قاضیان یې نیولي. د جولای پر ۱۶مه چارواکو وویل، نیول شوی لوړپوړی پوځي قومندان اردېل اوسترک نومېږي چې د ناټو چټک غبرګون ځواک مشري یې کوله. د ترکیې حکومت په کودتا کې په څه نا څه شکل د ککړتیا په تور ۲،۷۴۵ قاضیان نیولي دي چې پکې د ترکیې د سترې محکمې یا سپریم کورټ جج هم شامل دی.
د نښتو اندېښنه
د ترکیې بهرنیو چارو وزیر مولود چاوشوغلو ویلي، د اردغان حکومت وفادار ځواکونو انجیرلیک پوځي اډه په عارضي یا لنډمهاله توګه تړل شوې ده.
د انجیر لیک اډې یو انځور
ده وویل، هوايي اډه یې ځکه تړلې چې په هغه ځای کې ځېنو پوځیانو د کودتا ملاتړ کړی وو. حکومت له هغې اډې څخه هم ځېنې پوځیان نیولي دي.
د ترکیې دفاع وزارت هم خبرداری ورکړی چې کودتا خو ناکامه شوې البته امکان شته چې د یاغیانو پلویانو اوحکومتي ځواکونو تر منځ نښتې وشي. دوی وايي، ((نامعلوم شمېر)) حکومت پلوه ځواکونه یاغیانو نیولي دي او ((نامعلومه)) ځای کې یې ساتلي دي.
ګولېن قضیه: د امریکا او ترکیې اړیکي
انقره د کودتا تور پر ۷۵ کلن مذهبي مشر فتح الله ګولېن لګوي چې له ۱۹۹۹ز کال راهیسې د امریکا په پېنسلوېنیا ایالت کې جلاوطنه دی. ګولېن په ترکیه کې د پوځي کودتا هڅه غندلې او په دې کې یې د ککړتیا تور په کلکه رد کړی دی.
ولسمشر رجب طیب اردغان له امریکا غوښتي چې ګولېن دې ورته وسپاري. ده د شنبې پر ورځ وویل، پخوا یې هم امریکايي ولسمشر باراک اوباما ته د ګولېن په اړه ویلي ول چې یا دې له هېواده وباسي او یا دې دوی ته وسپاري.
فتح الله ګولېن وايي په کودتا کې هېڅ لاس نه لري
هلته د امریکا بهرنیو چارو وزیر جان کیري ویلي، تر اوسه ورڅخه د ګولېن په اړه داسې غوښتنه نه ده شوې.
((خو موږ پوره وړاندوینه کولای شو چې د ښاغلي ګولېن په اړه به پوښتنې کېږي. ښکاره خبره ده چې موږ به د تل په څېر، له ترکي حکومته غواړو چې په دې اړه شواهد وړاندې کړي.))
خو د ترکیې وزیراعظم بنیالي اېلدرم ویلي، هر هغه هېواد چې د ګولېن ملاتړ کوي به د ترکیې دښمن ګڼل کېږي.
په ترکیې کې په وروستي ځل پوځي کودتا په ۱۹۸۰ز کال کې شوې وه چې په پایله کې یې پوځيانو تر درو کلونو د هېواد چارې چلولې وې. تر دې وروسته هم د ترکیې په سیاست کې د پوځ رول جوت وو چې د رجب طیب اردغان د واکمنۍ پر مهال تر ډېره بریده کم کړل شو.