"طالبان دې سمدستي وسله وال عملیات ودروي"

په کابل کې د امریکا، ناټو، اروپايي ټولنې او د لوېدیځ یو شمېر سفارتونو او ملکي استازو له طالبانو غوښتي چې "سمدستي" دې خپل "وسله وال عملیات ودروي."

دوی د جولای پر ۱۸مه په ګډ بیان کې ویلي چې د طالبانو عملیات د "مذاکراتو له لارې" د افغانستان د شخړې د "حل د هڅو مخه نیسي"، ملکي وګړي زیانمنوي او بې کوره کوي یې.

د اسټرالیا، کاناډا، چېک جمهوریت، ډېنمارک، اروپايي ټولنې، فېنلینډ، فرانسې، جرمني، اېټالیې، جاپان، جنوبي کوریا، هالینډ، هسپانیې، سویډن، برتانیې او امریکا ډېپلوماټیکو ماموریتونو او د ناټو اېتلاف لوړپوړي ملکي استازي دفتر په بیان کې په "ګرد افغانستان" کې د "روانو هدفي وژنو"، د زېربنا (بېخبنا) ورانولو، او په تېرو ۲۰ کلونو کې د افغانانو لاسته راوړنو ته د ګواښونو او د هغوی پر ضد د اقداماتو "غندنه" کړې.

طالبانو لا د یادو هېوادونو، ناټو او اروپايي ټولنې د بیان په غبرګون کې څه نه دي ویلي خو په تېرو وختونو کې یې زېربنا ته د زیان رسولو تورونه رد کړي دي او همداراز، په کابل او نورو ځایونو کې یې په هدفي وژنو کې له ککړتیا هم انکار کړی.

دې سفارتونو او ماموریتونو دا بیان پر داسې مهال خپور کړی چې له افغانستانه په مې میاشت کې د بهرنیو سرتېرو د وتلو بهیر له پیل راهیسې جګړو زور اخیستی دی او طالبانو د لسګونه ولسوالیو نیولو دعوه کړې.

افغان حکومت او طالبان په روانو جګړو کې یو بل ته د درنې مرګ ژوبلې اړولو دعوه کوي او د جګړو له وجې د افغانستان په یو شمېر ولایتونو کې خلک کډوالۍ ته اړ شوي دي.

د ۱۵ هېوادونو سفارتونو او ډېپلوماټیکو ماموریتونو او ناټو او اروپايي ټولنې دفترونو دا بیان چې په کابل کې امریکايي سفارت پر خپله ووبپاڼه خپور کړی، وايي چې د طالبانو "عملیات" د خبرو له لارې د شخړې د هواري او د دوحې د سولې د بهیر "د ملاتړ" په اړه د هغوی "د دعوې خلاف" دي.

طالبانو په بیا بیا ویلي دي چې د سولې خبرو ته ژمن دي او دا چې پر اوربند به په بین الافغاني خبرو کې بحث کوي.

د ۲۰۲۰ز کال د فبرورۍ پر ۲۹مه امریکا په قطر کې له طالبانو سره د سولې موافقه لاسلیک کړه چې پکې د طالبانو له لوري د امنیتي ضمانتونو په بدل کې له افغانستانه د ټولو بهرنیو سرتېرو ژمنه شوې وه. په هغه موافقه کې دا هم راغلي ول چې طالبان به له افغان حکومت سره د خبرو له لارې شخړه هواروي.

په بیان کې راغلي چې جګړې ته د طالبانو دوام د "بېګناه افغان وګړو د ځاني زیان"، د ملکي وګړو د بې کورۍ، د ودانیو د سوځلو او لوټلو، د مهم انفراسټرکچر (بېخبنا) ورانولو او د مخابراتي شبکو د زیانمنولو لامل شوی دی.

بیان وايي، هغه ولسوالۍ چې "طالبانو نیولي" پکې اوسېدونکو او څارونکو "باوري خبرونه ورکړي" چې هلته د "ښځو او نجونو" د حقونو تر پښو لاندې کولو هڅې شوې دي.

بیان وايي، د دې لپاره چې طالبان د بشري حقونو سرغړونې پټې کړي او د بیان ازادي محدوده کړي، په هغو ولسوالیو کې یې شخصي او دولتي رسنۍ تړلې دي.

په بیان کې د ټولو ماموریتونو له خولې راغلي چې د دې او هغو نورو اقداماتو "سخته غندنه" کوي چې "د افغان وګړو د بشري حقونو سرغړونه" کوي.

بیان زیاتوي چې د ډېپلوماټیک دفترونه، په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه ماموریت (یوناما) له لوري له طالبانو او نورو ټولو خواوو څخه "په سمدستي ډول د تاوتریخوالي د درولو" او پر "دایمي او جامع اوربند" د سلا کېدو او په جدي ډول د سولې د مذاکراتو پرمخ بیولو د غوښتنې ملاتړ کوي.

دا اعلامیه پر داسې مهال خپره شوې چې د جولای پر ۱۸مه د قطر په پلازمېنه دوحه کې بین ‌الافغاني خبرې د سولې بهیر د چټکولو پر ټینګار پای ته ورسېدې، خو د اوربند یا اورکم پرېکړه پکې و نه‌ شوه.

د افغان پلاوي مشري د ملي مصالحې عالي شورا مشر عبدالله عبدالله کوله. د طالبانو په استازیتوب هم د هغې ډلې مرستیال او د سیاسي دفتر مشر ملا عبدالغني برادر خبرې رهبري کولې.

د دوه ورځنیو خبرو په پای کې دواړو خواوو په ګډه اعلامیه کې د مذاکراتو د دوام هوډ وښود.

په دوحه کې د افغان حکومت او طالبانو ترمنځ خبرې د ۲۰۲۰ز کال په سېپټېمبر کې پیل شوې او دواړو لوریو تر ډېسېمبر پورې څو ځلې ملاقاتونه وکړل خو تر هغې وروسته مذاکرات ودرېدل او تر اوږدې مودې د ځنډ ښکار ول.

د امریکا ولسمشر جو بایډن په اپرېل کې وویل چې د سېپټېمبر تر ۱۱مې پورې به خپل ټول پوځیان له افغانستانه وباسي. تر هغه وروسته ناټو هم له افغانستانه د سرتېرو ایستلو اعلان وکړ.

په جولای کې بایډن اعلان وکړ چې د اګست تر ۳۱مې پورې به په افغانستان کې د امریکا پوځي ماموریت پای ته ورسي.