په خوست کې یو شمېر خصوصي ښوونځیو د خپلو زده کوونکو لپاره د مکتبونو له چاپیریاله د باندې د عملي زده کړو او لیدنو کتنو غم خوړلی دی.
د خصوصي ښوونځیو مسوولین وايي لدې کاره يې موخه داده چې زده کوونکي ډېر څه په خپلو سترګو وویني او د زده کړو اړوند مسایل يې په حافظه کې کیني.
هغوی زیاتوي د ساینس او ټکنالوژۍ د زده کړو لپاره يې په ښوونځیو کې یو شمېر چارټونه نصب کړي. همدارنګه کمپیوټر خونې او لابراتوارونه يې جوړ کړي، خو د جغرافیې، تاریخ، فرهنګ او نورو ټولنیزو مسایلو د زده کړو په باب کوښښ کوي، چې د ښوونځي له چاپیریاله د باندې زده کوونکو ته د لیدنو کتنو فرصتونه برابر کړي.
د سپین سبا په نوم د یوې خصوصي لیسې مدیر ولایت خان متقي چې یوه ډله زده کوونکي يې د تڼیو غرونو، ځنګلونو او معدنونو لیدلو ته بیولي وايي، چې دوی مخکې له زده کوونکو سره د لوستونو د مربوطو موضوعګانو د عملي لیدنو ژمنې کړې وې.
دی زیاتوي مخکې يې زده کوونکي د تاریخي مسایلو سره د اشنایی په خاطر خوست موزیم ته بیولي ول او اوس يې د ځنګلونو او معدنونو لیدلو ته وروستي دي.
په خوست کې د نورالبصر په نوم د پنځو ښوونځیو موسس بادشاه سبحان وايي چې په خصوصي سکټور کې د زده کوونکو لپاره د زده کړو د ښه چاپیریال برابرول د دې لامل شوي دي، چې خلک په خصوصي ښوونځیو باور وکړي او خپل ماشومان په کې شامل کړي.
دی زیاتوي خصوصي ښوونځیو د ساینسي تجربو لپاره لابراتوارونه، د کمپوټر خونې، کتابتونونه او نور اړین ښوونیز وسایل چمتو کړي او زده کوونکي ورڅخه ګټه پورته کوي.
یو زده کوونکی چې د غرونو، ځنګلونو او معدنونو لیدنو ته له خپلو ټولګیوالو سره ورغلی، د زده کوونکو لپاره د عملي زده کړو د ارزښت په تړاو وايي:
« موږ ته په ټولګي کې ښوونکو د ځنګلونو، تاریخي ځایونو، معدنونو او نورو طبعي زیرمو په اړه مالومات راکړي ول، موږ چې اوس دا هر څه په عمل کې ولیدل په دماغو کې مو ډېر ښه کېناستل، د کرومیټ ډبر کانونه او نور ډېر څه مو لیدل.»
د بادشاه ولي په نوم یو مشر چې دوه زامن يې په یو خصوصي ښوونځي کې زده کړې کوي، د ښوونځیو له لوري دا ډول پروګرامونه ګټور بولي او د نورو ښوونځیو له مسوولینو هم هیله کوي، چې زده کوونکي یواځې د ښوونځي په واړه چاپیریال کې ایسار ونه ساتي، بلکې هغوی ته د ښوونځي له چاپیریاله د باندې ځنې موضوعګانې عملاً وښيي.
د نسیم خان په نوم یو تن ښوونکی وايي، چې زده کوونکي له نظري او تیوریکو مسایلو هغه څه ښه زده کولای شي، چې په خپلو سترګو يې وویني:
« افغانستان یو لرغونی او غرنۍ هېواد دی، اکثره سیمې يې ځنګلونه لري، موږ دلته د تڼیو غرونو ته راغلي یو تر څو شاګردانو ته د ځنګلونو ګټې وروپېژنو، ځکه ځنګلونه د یو هېواد د اقتصاد یوه مهمه برخه تشکیلوي، موږ شاګردان پدې موخه راوستي چې له یوې خوا دوی لپاره تفریح شي او بل لوري ته دوی د ځنګلونو په ارزښت وپوهیږي.»
د خوست د پوهنې ریاست چارواکي وايي، چې د پوهنې په حکومتي سکټور کې هم یو شمېر نمونوي ښوونځي ایجاد شوي، چې په هغو کې د زده کوونکو د عملي زده کړو لپاره لازم وسایل او امکانات برابر دي او زده کوونکي ورڅخه عملاً ګټه پورته کوي.
